4 chữ “Không” của người quân tử
Cổ nhân nói: người Quân
tử, đâu cần cứ phải là bậc thánh
hiền. Chỉ cần: làm người phải
biết giới hạn, hành sự phải biết
điểm dừng, như trong bài chia sẻ Ở đời phải biết đâu là
điểm dừng mà SEE đã từng đề cập. Chỉ cần có thế, đã đủ để được
gọi là quân tử rồi.
Biết việc gì không nên làm, việc gì nên làm, đó là nguyên
tắc của người quân tử.
Hiểu được “không làm”, cũng chính là “làm”, đó là tu hành
của người quân tử.
Vậy, 4 việc “không làm”, 4 nguyên tắc trong đạo tu hành của
người quân tử là gì?
Thứ nhất: Quân tử không làm việc tùy hứng, hành
động phải theo chữ “đạo”
Xét về cá nhân, người quân
tử là người phải có trách
nhiệm với hành động của mình, nên họ làm việc gì đều phải chín chắn, trưởng
thành. Xét về tập thể, người quân
tử phải hiểu được mỗi một hành
động của bản thân mình, dù nhỏ, cũng đều gây ảnh hưởng đến tập thể chung.
Bởi vậy, người quân
tử không hành động mù quáng,
làm bừa. Người quân tử chân chính đối với bản thân vô cùng nghiêm
khắc, đây là một loại “tự giới luật” bản thân. “Không làm việc tùy hứng” chính
là không tùy tiện, trong tâm họ luôn có nguyên tắc và đường giới hạn của mình.
Đây được gọi là phẩm đức, phẩm đức này cũng chính là chữ “đạo” trong lòng người quân tử. Bởi vậy trước khi làm việc gì, quân tử thực
thụ đều sẽ suy nghĩ kỹ lưỡng, nhìn trước ngó sau, cân nhắc được mất.
Thứ hai: Quân tử không nói năng mập mờ, phát
ngôn phải theo chữ “lý”
“Nói năng mập mờ” nghĩa là lời nói không rõ ràng, nhất
quán. Cổ nhân có câu “Nhất ngôn cửu đỉnh” ( Một lời nói nặng như chín cái đỉnh)
Do đó, người quân tử đối với từng lời ăn tiếng nói đều cẩn
thận, kỹ càng. Quân tửchỉ nói điều mình biết, điều mình chắc chắn, mỗi
lời nói ra đều phải chính xác; tuyệt đối không nói hai lời, không lèo lái, thêm
thắt.
Lời nói của người Quân
tử phải theo chữ “lý”, không
chỉ là trong lời nói có đạo lý, mà còn phải theo nguyên tắc hợp lý. Những lúc
nên phát ngôn, thì nhất định phải lên tiếng, còn những lúc không nên nói, thì
hãy im lặng. Vì “Quân tử nhất ngôn, tứ mã nan truy” ( Một lời nói
của người quân tử, bốn con ngựa tốt cũng không đuổi kịp), người Quân tử nhất
định phải ghi nhớ điều này.
Thứ ba: Quân tử không tham lam, có mong cầu phải
theo chữ “nghĩa”
Quân tử là
người không có lòng tham quá độ, những mong cầu của họ đều phải hợp chữ
“nghĩa”, đây là điều mà người quân
tử luôn cân nhắc trước khi
quyết định. Nghĩa ở đây không phải là “nghĩa khí anh hùng”, mà là đạo
nghĩa, chính nghĩa, được định đoạt đo đếm thông qua pháp luật, đạo đức, nguyên
tắc làm người...
Người quân
tử không tham lam, không có
nghĩa là người không hề màng tới vật chất, mà là đối diện với vật chất tiền
tài, điều nào hợp với đạo nghĩa, có thể nhận thì sẽ nhận, còn không hợp đạo
nghĩa thì không liếc mắt nhìn qua. Điều
này cũng là thể hiện tấm lòng độ lượng, phóng khoáng, thứ không phải của mình
thì nhất định không truy cầu. Vì thế mà trong tâm người quân tử luôn
rộng rãi, khoáng đạt, quang minh lỗi lạc.
Mặt khác, một người quân
tử nếu có cho mình điều mong
cầu, thì mong cầu đó phải là mong cầu hướng đến lợi ích của quốc gia, xã hội,
nhân dân - đó là hợp chính nghĩa.
Thứ tư: Quân tử không làm việc mờ ám, hành vi
phải theo chữ “chính”
Là người quân
tử, mỗi nhất cử nhất động, đều
không thể tùy tiện, muốn làm việc gì đều phải suy xét kỹ càng, trước khi làm đều phải đặt mình vào hoàn cảnh
người khác để cân nhắc 3 điều: Việc này có chính đáng không? Việc này có phải là việc hại người không? Việc
này có gây tổn hại cho ai không? Nghĩ thông suốt, rồi mới làm. Cho nên những
việc làm, hành vi của người quân
tử đều đường hoàng, chính đáng.
Mỗi người cần ghi nhớ “4 không”, lấy 4 chữ “Đạo, Lý,
Nghĩa, Chính” làm thước đo trong nguyên tắc làm người của bản thân, để từ đó tu
thân dưỡng tính, trở thành người quân
tử thực sự.
Comments
Post a Comment