ĐỌC
LẠI NHỮNG BÀI VIẾT CỦA CÁC CỐ VẤN TẦU
Ở
VIỆT NAM TRONG CHIẾN TRANH
ĐÔNG
DƯƠNG LẦN THỨ NHẤT (1946 - 1954)
Đảng Cộng Sản Việt
Nam đã để mất chủ quyền
của
đất nước từ bao giờ?
Phạm Cao Dương
Đây
là những bài viết của những người được gọi là những “lão đồng chí đã từng công
tác trong Đoàn cố vấn quân sự Trung Quốc tại Việt Nam đầu những năm 50 của thế
kỷ 20”, theo lời của Nhóm Biên Tập của tập tài liệu có nhan đề Ghi Chép Thực Về Việc Đoàn Cố Vấn Quân Sự
Trung Quốc Viện Trợ Việt Nam Chống Pháp (Hồi ký của những người trong cuộc)
do Nhà Xuất Bản Lịch Sử Đảng Cộng Sản Trung Quốc ấn hành ở Bắc Kinh năm 2002, bản
dịch tiếng Việt của Trần Hữu Nghĩa và Dương Danh Dy với Dương Danh Dy là người
hiệu đính. Bản dịch này không ghi nơi xuất
bản cũng như tên nhà xuất bản với lý do được viết là tài liệu lưu hành nội bộ và
được gửi từ trong nước ra hải ngoại qua thư điện tử. Cũng vậy, ghi là “nội bộ” nhưng sách cũng
không được ghi rõ là nội bộ của cơ quan nào, tổ chức nào. Dương Danh Dy là một nhà nghiên cứu được nhiều
người tin cậy. Ông đã từng giữ chức Bí Thư Thứ Nhất tại Đại Sứ Quán Việt Nam
Dân Chủ Cộng Hòa ở Bắc Kinh và Tổng Lãnh Sự ở Quảng Châu, Trung Quốc.
Tập tài liệu này dày 280 trang qua thư
điện tử và gấp đôi tức 560 trang theo khổ sách in nhỏ, gồm tổng cộng 10 bài,
thêm hai trang “Lời Cuốí Sách”. Tất cả đều
ít nhiều được phổ biến trên một vài trang mạng ở Hải Ngoại nhưng không thường
trực. Tác giả đầu tiên là La Quý Ba, ngưòi được Trung Ương Đảng Cộng Sản Trung
Quốc bí mật cử sang Việt Nam đầu năm 1950 làm đại diện liên lạc giữa Trung Ương
Đảng Cộng Sản Trung Quốc và Trung Ương Đảng Cộng Sản Đông Dương, sau này là Đại
Sứ đầu tiên của Cộng Sản Trung Quốc ở Việt Nam. Bài viết của La Qúy Ba này
ngắn và có tinh cách tổng quát, được viết để tưởng nhớ Mao Trạch Đông. Tác giả thứ hai là Trương Quảng Hoa. Ông này xuất thân làm công tác ở văn phòng cố
vấn quân sự của Đoàn, lo về thống kê nên nắm vững tình hình giao nhận vật tư để
báo cáo cho lãnh đạo của Đoàn. Trương Quảng
Hoa có cả thảy bốn bài, đồng thời giữ vai trò sửa chữa và hiệu đính, kể cả sửa
chữa và hiệu đính cho phần “Đại Sử Ký” tức phần niên biểu các sự kiện chính ở
cuối sách trong đó có bài viết tổng quát và một bài viết về vai trò có tính
cách quyết định của Tướng Trần Canh trong trận Đông Khê - Thất Khê. Chủ trương của Trần Canh cũng như của các cố
vấn Tầu đối nghịch với chủ trương ban đầu của các chỉ huy trưởng Việt Minh,
trong đó có các Trung Đoàn Trưởng Trung Đoàn 102 Nguyễn Hữu An và Trung Đoàn 88
Thái Dũng. Người có bài thứ ba là Vu
Hoá Thuần, víết về Vi Quốc Thanh trong cả hai trận Đông Bắc và Điện Biên Phủ, một
vai trò cũng quyết định giống như vai trò của Trần Canh trong chiến dịch Đông Bắc.
Vương Nghiên Tuyền nguyên ở trong ban
tham mưu của Tướng Trần Canh và là cố vấn cho Đại Đoàn 308 trong thời chiến
tranh chống Pháp, năm 1956 lại trở sang Vịêt nam làm tổ trưởng Tổ Chuyên Gia Quân
Sự cho đến năm 1957. Ông này có hai bài
dài và coi như nòng cốt của tập sách. Tiếp theo là các bài của Độc Kim Ba và của
Như Phụng Nhất mà tiểu sử không được ghi dù là gián tiếp. Cuối cùng là một bảng niên biểu liệt kê theo
ngày tháng tiến trình hoạt động của Đoàn Cố Vấn Trung Quốc từ ngày được thành lập,
từ tháng Giêng và tháng Hai năm 1950 cho đến trung tuần tháng Ba năm 1956.
Nói tới Chiến Tranh Pháp - Việt Minh
(1946 - 1954) không ai là không biết tầm quan trọng của viện trợ của Cộng Sản
Trung Quốc cho Cộng Sản Việt Nam kể từ sau khi Đảng Cộng Sản Trung Quốc chiếm
được toàn thể Trung Hoa Lục Địa, hay chậm hơn và đúng hơn chút nữa là từ trung
tuần tháng 8 năm 1950, khi hai đoàn cố vấn quân sự, một do Vi Quốc Thanh và Đặng
Dật Phàm cầm đầu từ Quảng Tây và một do Trần Canh hướng dẫn từ Vân Nam đến bộ
chỉ huy tiền phương của Việt Minh ở Quảng Uyên, Cao Bằng và được Võ Nguyên Giáp
và Trần Đăng Ninh đón tiếp và thuyết trình. Đây là thời điểm then chốt. Nó mở đầu
cho một giai đoạn mới trong lịch sử Chiến Tranh Việt Minh - Pháp hay Chiến
Tranh Đông Dương Lần Thứ Nhất, trong đó viện trợ của Trung Quốc đóng vai trò
quyết định. Sau thời điểm này quân đội của
Tướng Giáp không còn phải “chiến đấu trong vòng vây”, không còn chỉ đánh du
kích nữa mà đã chuyển sang vận động chiến
rồi sau đó là công kiên chiến để đánh
bại địch quân của họ, theo sách lược của Mao Trạch Đông và kinh nghiệm của Quân
Đội Nhân Dân Trung Quốc. Hồi ký của các
nhà lãnh đạo Việt Minh trong đó có Tướng Võ Nguyên Giáp, Tổng Tư Lệnh Quân Đội,
có Đặng Văn Việt, Trung Đoàn Trưởng Trung Đoàn 174, con Hùm Xám của Đường Số 4,
đều nói tới nguồn viện trợ duy nhất và thiết yếu này nhưng nói tương đối ít. Những chiến thắng của Việt Minh từ các trận
Đông Khê và Cao Bằng trong chiến dịch Việt Bắc tới trận Điện Biên Phủ theo các
chỉ huy người Việt này là do sự hoạch định chiến lược và chiến đấu của chính
người Việt. Các cố vấn Trung Quốc trong tập Ghi Chép Thực kể trên đã gần như nói
ngược lại. Không những thế họ còn viết
nhiều hơn nữa, không riêng về quân sự như cung cấp dư dả súng ống, đạn dược,
quân trang, quân dụng, soạn thảo tài liệu huấn luyện, tái tổ chức lại quân đội
với chủ trương đặt nặng vai trò của chính trị trong quân đội, thành lập và võ
trang những đại đơn vị mới như các Đại Đoàn 316, 320, 325, 351 và một trung đoàn công binh bên cạnh các đại
đoàn 304, 308, 312 và một số trung đoàn đã có từ trước, mà còn giúp Việt Minh
giải quyết những khó khăn về kinh tế, tài chánh, đặc biệt là về tiền tệ, lương
thực để Việt Minh từ thế gần như thụ động, bị bao vây trên nhiều mặt trận, sang
chủ động làm chủ chiến trường. Các cố vấn
Tàu còn cho biết họ đã soạn thảo các chiến lược và trực tiếp tham gia chiến trận
cùng với quân đội của Tướng Giáp từ đó đã giúp cho Cộng Sản Việt Nam toàn thắng.
Một
cách tóm tắt, khi đọc tài liệu này ta có thể ghi nhận được những sự kiện sau
đây:
Thứ
nhất: Viện trợ của Trung Quốc cho Cộng Sản Việt Nam là do Cộng Sản Việt Nam yêu
cầu qua văn thư của Hồ Chí Minh và Trung Ương Đảng Cộng Sản Đông Dương gửi Mao
Trạch Đông và Trung Ương Đảng Cộng Sản Trung Quốc. Sự kiện này
đã xảy ra tiếp theo hai chuyến đi bí mật của Hồ Chí Minh sang Bắc Kinh vào đầu
tháng Giêng năm 1950 và vào mùa đông năm 1951. Lần đi thứ nhất, khi Hồ Chí Minh đến Bắc Kinh
thì Mao Trạch Đông và Chu Ân Lai đã đi Moscow để ký Hiệp Ước Tương Trợ Đồng
Minh Hữu Nghị Trung-Xô từ trước nên họ Hồ chỉ được Lưu Thiếu Kỳ đón tiếp rồi
sau đó được Lưu Thiếu Kỳ thu xếp để sang Moscow. Câu hỏi được đặt ra là trước khi đi Mao và Lưu
có biết là Hồ sẽ sang Bắc Kinh hay không? Câu hỏi được đặt ra nhưng câu trả lời
phần nhiều là có. Nếu vậy tại sao hai
người lại không đợi Hồ Chí Minh sang Bắc Kinh để rồi cùng đi? Câu trả lời phần nào có thể được thấy nếu người
ta theo dõi những gì đã xảy ra sau đó. Thứ
nhất là trong buổi tiệc do Bộ Chính Trị Trung Ương Đảng Cộng Sản Liên Xô tổ chức
để khoản đãi Hồ Chí Minh khi họ Hồ mới tới Moscow tối ngày 6 tháng Hai năm
1950, Staline đã không đến dự và Staline chỉ tiếp ông này nhiều ngày sau đó và
tiếp ở phòng làm việc của mình với sự có mặt của nhiều ngưới khác trong đó có cả
Vương Gia Tường là đại sứ Trung Quốc ở Liên Xô. Thứ hai là trong buổi tiếp tân
chiêu đãi trọng thể dành cho Mao Trạch Đông, Châu Ân Lai và toàn thể các đoàn
viên phái đoàn Trung Quốc, Hồ Chí Minh cũng được mời, có thể là không chính thức
vì chuyến đi của ông là bí mật. Lợi dụng
cơ hội này và khi Staline rất vui, Hồ Chí Minh đã ngỏ ý xin được ký một hiệp ước
tương tự như hiệp ước Trung-Xô Mao Trạch Đông đã ký với Staline trước đó.
Staline đã từ chối. Trương Quảng Hoa đã
kể lại cuộc đối thoại giữa hai người như sau:
Staline
rất vui, trong bữa tiệc luôn luôn trò chuyện với khách. Hồ Chí Minh nắm lấy thời
cơ này cười hỏi Staline: “Đồng chí còn có chỉ thị gì nữa đối với công tác của
Việt Nam chúng tôi không?” Staline cười: “Tôi làm sao có thể chỉ thị cho đồng
chí, đồng chí là Chủ tịch nước, quan còn to hơn tôi mà!”
Hồ
Chí Minh lại nói: “Các đồng chí đã ký hiệp ước với Trung Quốc, nhân tôi ở đây,
chúng tôi cũng muốn ký một hiệp ước!” Staline nói: “Thế người ta hỏi đồng chí từ
đâu ra? Chúng tôi giải thích như thế nào?”
Hồ
Chí Minh nói: “Điều đó rất dễ, đồng chí cho chiếc máy bay chở tôi lượn một vòng
trên trời, sau đó cho người ra sân bay đón tôi, đưa một tin trên báo, không được
sao?”
Staline
cười lớn nói: “Đó là quá sức tưởng tượng đặc biệt của người
phương Đông các anh” (trang 21).
Họ Trương ghi tiếp là “Rất nhiều người
dự tiệc cũng đều cười vang lên”. Chi tíết này chứng tỏ cuộc đối thoại giữa Hồ
Chí Minh và Staline là công khai trước mặt mọi người. Nhưng xét toàn bộ người ta thấy Staline tỏ ra
rất lạnh nhạt, không tôn trọng Hồ Chí Minh, đã mỉa mai khi trả lời những câu hỏi
nghiêm chỉnh và quan trọng của họ Hồ. Không
những thế Staline còn đem những đề nghị của Hồ ra làm trò cười cho những người
có mặt trong buổi chiêu đãi và thẳng thừng từ chối những lời yêu cầu của họ Hồ,
trong đó có đề nghị ký một hiệp định là điều ông này rất mong muốn. Tại sao vậy? Theo Trương Quảng Hoa Staline lo lắng Hồ Chí Minh là người theo chủ nghĩa
dân tộc, là Ti Tô thứ hai. Nhưng đọc kỹ chi tiết hơn, người ta thấy hai
điều. Một là Staline có chủ trương muốn
Hồ Chí Minh đẩy sớm hơn và mạnh hơn cách mạng xã hội và kinh tế thay vì chỉ lo
đánh Pháp để sớm tiến tới chủ nghĩa vô sản và hai là Staline đã cùng Mao Trạch
Đông, và ngay cả trước đó không lâu, Lưu Thiếu Kỳ trong một chuyến đi bí mật sang
Nga, đã từng thảo luận và đồng ý với nhau về vai trò viện trợ cho Cộng Sản Việt
Nam của Trung Quốc rồi. Đây là lý do chính và Hồ Chi Minh khi được các
lãnh đạo Cộng Sản Trung Quốc thu xếp cho sang Nga chỉ là để nghe một chuyện đã
được sắp xếp rồi. Riêng về cá nhân Hồ
Chí Minh, xuyên qua cuộc đối thoại này, người ta thấy phần nào bản chất thực tế,
kiên nhẫn, chịu đựng, quyền biến đến độ lì lợm, sẵn sàng dùng những biện pháp lừa
dối như ông đã thường làm ở Việt Nam của ông. Cuối cùng thì chuyến đi Liên Xô của Hồ Chí
Minh hoàn toàn thất bại, không giành được gì từ phía Liên Xô, không được
Staline coi trọng như Mao Trạch Đông để từ đây Hồ Chí Minh và Đảng Cộng Sản Việt
Nam phải nghe và hoàn toàn trông cậy vào viện trợ của Trung Quốc. Vận mệnh của Đảng Cộng Sản Việt Nam nói riêng
và vận mệnh của dân tộc Việt Nam cũng như lãnh thổ Việt Nam nói chung, có thể
đã bị quyết định ngay từ chuyến đi của Hồ Chí Minh này. Nói như vậy là vì khi làm cố vấn bắt buộc
chuyên gia Trung Quốc phải nghiên cứu địa hình, địa diện, các cao điểm chiến
thuật, chiến lược, trục lộ giao thông cùng các tiềm năng khác có thể khai
thác... bằng chính tai mắt và khối óc của mình, chưa kể khi họ vạch và làm đường
vận chuyển khi khí giới, quân trang quân dụng được vượt qua biên giới, chở sang
cho Việt Minh. Các cao điểm chiến lược,
các cột mốc biên giới hẳn khó lọt
qua con mắt của các chuyên gia quân sự Trung Quốc ngay từ thời điểm này để chuyển
về cho Trung Ương Đảng của họ, không cần phải đợi tới bốn chục năm sau.
Về chủ trương giữ bí mật cho những
chuyến đi của Hồ Chí Minh và sau này là về Đoàn Cố Vấn Trung Cộng cũng là điều
người ta cần chú ý. Phía nào thực sự chủ trương giữ bí mật và tại sao phải giữ
bí mật? Câu hỏi cần phải được đặt ra, cũng như Hồ Chí Minh có hứa hẹn
gì với Mao Trạch Đông và các nhà lãnh đạo khác của Trung Quốc để đánh đổi lấy
viện trợ của Trung Quốc không? Cũng vậy có thật viện trợ này là không hoàn trả
và hoàn toàn vô vị lợi dựa trên nghĩa vụ quốc tế giữa các đảng cộng sản với
nhau hay không hay ngược lại, có liên hệ gì tới sự nhượng bộ của Cộng Sản Việt Nam đối với Cộng Sản Trung Quốc sau này
không? Về điều này người đọc nên để ý tới sự gợi ý của Staline là Trung Quốc
giúp cho Việt Nam một con gà thì Việt
Nam có thể trả lại cho Trung Quốc một trái trứng. Con gà là quân sự, là kinh tế, tài chính, là
lương thực, là tiền tệ, còn trái trứng là cái gì? Cũng vậy, sự giữ bí mật này
có liên hệ gì tới cách giải thích sự thỏa hiệp với Pháp của Hồ Chí Minh hồi năm
1946 trước đó, đại khái là thà ngửi c... thằng Tây ít năm còn hơn là làm nô lệ
thằng Tầu thêm một ngàn năm nữa hay những gì họ Hồ và Đảng Cộng Sản đã lên án
phía Việt Quốc, Việt Cách mấy năm trước đó? Hay giữ bí mật theo yêu cầu của Nga
và của Tầu hay tất cả? Người viết sẽ trở
lại vấn đề này trong một bài khác. Cũng
cần phải để ý tới sự kiện là thời điểm của cuộc viếng thăm là đầu năm 1950, lúc
Liên Xô sau thế chiến thứ hai chưa đủ mạnh và Cộng Sản Trung Quốc chỉ mới lên cầm
quyền ớ Trung Hoa Lục Địa không được bao lâu. Cả hai lúc đó đều không muốn gây chuyện trực
tiếp với Pháp và gián tiếp với Hoa Kỳ.
Thứ
hai: Viện
trợ cho Việt Nam không phải chỉ vì nhu cầu của Việt Nam mà cả Trung Cộng vì ở
thời điểm 1950 Trung Cộng cũng có nhu cầu đánh đuổi quân Pháp nhằm bảo đảm biên
giới phía Nam của mình chống lại tàn dư của Trung Hoa Quốc Dân Đảng. Điều này cũng được các tác giả nói tới. Chiến dịch
Đông Bắc và sau này đánh Tây Bắc và sang Lào thay vì đồng bằng sông Hồng mà các
cố vấn Trung Quốc đã bắt ép các nhà chỉ huy quân sự Việt Minh phải chấp nhận
cũng nhằm mục tiêu này.
Thứ
ba: Có
một sự khác biệt về chủ trương chiến lược và chiến thuật giữa các cố vấn Trung
Quốc và các tướng tá Việt Minh và phía Việt Minh bị bó buộc phải nghe theo trong đó có mục tiêu tấn công như đánh để tiêu diệt
địch hay đánh để chiếm các cứ điểm hay các thị trấn? địa điểm tấn công, đánh
nơi nào trước, Cao Bằng hay Đông Khê, đồng bằng sông Hồng hay Lai Châu, Tây Bắc
và Lào? đánh nhưng vẫn phải lưu tâm tới hoàn cảnh của các chiến sĩ anh em, đồng
bào của mình hay đánh để thắng với bất cứ
giá nào? Cuối cùng các cố vấn Trung Cộng
khi không thuyết phục các tướng tá Việt Minh được đã luôn luôn báo cáo về cho
Trung Ương Đảng Cộng Sản Trung Quốc và Mao Trạch Đông để Trung Ương Đảng Cộng Sản
Trung Quốc liên lạc với Trung ương Đảng Cộng Sản Việt Nam và Hồ Chí Minh và cuối
cùng các cố vấn Trung Quốc đã luôn luôn thắng thế. Chủ trương của họ đã được Hồ Chí Minh và Trung
Ương Đảng Cộng Sản Việt Nam chấp nhận, đồng thời may mắn cho họ, kết quả là đã
chiến thắng. Đọc các bài víết này người
ta có cảm tưởng là các chiến thắng của Việt Minh từ Đông Bắc đến Điện Biên Phủ
hoàn toàn là do công lao của các cố vấn Trung Quốc, từ đầu đến cuối, từ hoạch
đinh chiến lược, lựa chọn địa điểm để đánh đến trực tiếp tham gia theo dõi, chỉ
huy trận đánh và trực tiếp can thiệp ngay khi cần. Các tướng tá Việt Nam đều là thiếu kinh nghịêm,
nhút nhát, không dám chấp nhận gian khổ. Chẳng hạn như trong chiến dịch Việt Bắc, Trần
Canh và Vi Quốc Thanh đã nghiên cứu tỉ mỉ phòng tuyến Quốc Lộ 4 của Pháp để đưa
ra đề nghị đánh Đông Khê trước thay vì Cao Bằng. Đề nghị này đã được Hồ Chí Minh lúc đó lên thị
sát mặt trận, trực tiếp phê chuẩn thay vì qua Tổng Tư Lệnh Võ Nguyên Giáp. Họ Hồ còn chỉ thị thêm rằng: “Chiến dịch này chỉ được thắng, không được
thua!”, đúng như chủ trương của Trần Canh. Lý do là vì Hồ đã quen bíết Trần Canh từ lâu
trước đó, từ năm 1925 - 1926, đã yêu cầu Mao Trạch Đông cử Trần Canh sang giúp
và tin cậy ở Trần Canh đồng thời biết rõ nhu cầu Trung viện. Chỉ được thắng, không được thua hay thắng bằng
bất cứ giá nào, bất kể sự hy sinh của binh sĩ là chủ trương của Trần Canh, khác
với chủ trương của Võ Nguyên Giáp và của Trung Đoàn Trưởng Trung Đoàn 174 Đặng
Văn Việt. Trong trận Đông Khê khi vị
Trung Đoàn Trưởng này vì bộ đội của mình bị thương vong quá nhiều định rút lui,
Vi Quốc Thanh đã điện thoại cho cố vấn Trương Chí Thiện của trung đoàn này, thúc
đẩy vị chỉ huy của trung đoàn này, điều chỉnh bố trí và đánh tiếp. Giữa Trần Canh và Võ Nguyễn Giáp tối ngày 4
tháng 10 năm 1950 cũng đã tranh cãi nặng nề qua điện thoại khi quân Việt Minh tấn
công chiếm núi Cốc Xá sau ba ngày liên tiếp và bị thiệt hại nặng, Bộ Chỉ Huy Tiền
Phương Việt Minh ra lệnh cho bộ đội tạm ngưng tấn công để nghỉ ngơi chỉnh đốn. Tranh cãi nặng qua điện thoại đến độ Trần Canh
có lúc đã nói to: “Nếu trận này không
đánh nữa thì tôi xin cuốn gói chuồn.” và nói tiếp: “Vào giờ phút then chốt này, bộ chỉ huy mà dao động thì chôn vùi thời
cơ rất tốt để chiến dịch thắng lợi”, đồng thời dập mạnh điện thoại xuống.
Nhưng rồi sau đó Trần Canh đã liên lạc thẳng với Hồ Chí Minh và Đảng Cộng Sản
Trung Quốc. Kết quả là Hồ Chí Minh đã ra
lệnh cho bộ đội tiếp tục, còn Mao Trạch Đông thì khuyến cáo phải nhanh chóng
tiêu diệt địch cho dù thương vong quá lớn cũng không nên quá lo, không nên dao
động (trang 41). Những chi tiết này ít ra Tướng Giáp và Trung Đoàn Trưởng Trung
Đoàn 174 là những nhân chứng ở thời điểm cuốn sách này được ấn hành (năm 2002) hay
khi bài điểm sách này được viết (đầu mùa xuân năm 2013), vẫn còn sống có thẩm
quyền xác nhận hay phủ nhận, đồng
thời cũng có quyền giữ im lặng.
Thứ Tư: Trong
việc giúp Việt Minh huấn luyện và tổ chức lại quân đội, các cố vấn Trung Cộng
còn giúp và rất có thể đã áp lực các nhà lãnh đạo của đảng này thực hiện một cuộc chỉnh huấn với chữ dùng
trong tài liệu là chỉnh quân chính trị.
Công tác này đã được các cố vấn Trung Cộng lưu ý từ ngay những ngày đầu, nhưng
mãi đến mùa hè và mùa thu năm 1953 mới trở thành qui mô toàn diện. Nó nằm trong
chủ trương cách mạng căn bản của Mao Trạch Đông và luôn cả của Staline qua khuyến
cáo của Staline khi Staline tiếp Hồ Chí Minh hồi đầu năm 1950, với những dấu hiệu
đầu tiên đã lộ rõ qua những nhận xét của các cố vấn Trung Quốc về các cấp chỉ
huy của bộ đội Việt Minh khi họ thấy những vị chỉ huy này có trình độ học vấn
cao, ghi chú nhanh, học giỏi, nhưng nặng đầu óc tư sản, nhút nhát, sợ gian khổ,
sợ khó khăn, không có tầm nhìn chiến lược... trong khi các binh sĩ cấp dưới ít
học và không được thăng thưởng. Những
ngôn từ như tố khổ, giác ngộ giai cấp...
đã được Vu Hóa Thầm nhắc tới trong bài viết của tác giả này (trang 63). Chiến dịch chỉnh
huấn quân sự, chính trị qui mô
này đã được phối hợp với phong trào cải cách ruộng đất lúc này đang được tiến
hành ở các cứ địa của Việt Minh ở Việt Bắc. Những sĩ quan xuất thân là các sinh viên, học
sinh, những thành phần trí thức, quan lại, tư sản đã tham gia Vệ Quốc Đoàn từ
những ngày đầu của cuộc kháng chiến do Việt Minh lãnh đạo thuần túy chỉ vì yêu
nước, không còn được phục vụ như xưa nữa. Ngay danh xưng Vệ Quốc Đoàn cũng bị thay thế để
trở thành Quân Đội Nhân Dân. Một giai đoạn
trong cuộc chiến tranh chống Pháp của Việt Minh đã đi qua, kèm theo với tất cả
những gì đẹp đẽ nhất và lãng mạn nhất của nó. Trung Đoàn Trưởng Đặng Văn Việt, Con Hùm Xám Của
Đường Số 4, thay vì trở thành ít ra là thiếu tướng vì đã đánh bại không phải một
mà hai đại tá của quân Pháp theo tiêu chuẩn của Hồ Chí Minh khi ông này phong cấp
đại tướng cho Võ Nguyên Giáp, đã bị gửi qua Trung Quốc làm tân khóa sinh của một
trường sĩ quan của người Tầu. Cũng may là họ Đặng nhờ ơn phước
của dòng họ, còn sống sót.
Trong sinh hoạt văn học nghệ thuật phải
chăng vì danh xưng Vệ Quốc Đoàn không còn dược dùng nữa, những bài hát tràn ngập
lòng yêu nước đại loại như:
Đoàn Vệ Quốc Quân một lần ra đi
Nào có mong
chi đâu ngày trở về.
Ra đi, ta đi bảo tồn sông núi.
Ra đi, ra đi thề chết chớ lui...
Phan Huỳnh Điểu, Đoàn Vệ Quốc Quân
hay
những bài thơ đẹp và vui tươi như:
Đoàn Vệ Quốc áo đen
Vượt
qua sườn Tam Đảo
Sau
những ngày dông bão.
Việt
Bắc giặc lui rồi
Lũ
tàn quân xơ xác
Chiến
sĩ ta reo cười
Chim
rừng vang tiếng hát.
Các
anh như bầy chim,
Nẻo rừng sâu bay tới.
Huyện Tam Dương im lìm
Bỗng dưng vào đại hội.
và:
Đêm liên hoan đầu người nhấp nhô như sóng biển ngang tàng.
Ta
muốn thét cho vỡ tan lồng ngực
vì
say sưa tình thân thiết Vệ Quốc Đoàn.
Hoàng Cầm, Đêm Liên Hoan
sau
những năm này không còn được ai sáng tác nữa hay có sáng tác cũng chẳng bao giờ
được phổ biến. Tất cả chỉ còn là một
hoài vọng để cho những người lính già lâu lâu ngồi nhớ lại kể cho nhau nghe hay
viết cho nhau đọc. Chỉ tiếc rằng cái đẹp
vừa hào hùng vừa lãng mạn của thời trai trẻ mà chính họ cũng như thời thế đã tạo
được cho họ đã không toàn vẹn như cái đẹp của người lính già thuở Bình Mông
ngày trước:
Buông tay gầu vui lại thuở Bình Mông.
và
ngâm hai câu thơ của Vua Trần Nhân Tông:
Bạch đầu
quân sĩ tại
Vãng vãng
thuyết Nguyên Phong.
.
Lính già
phơ tóc bạc,
Kể
chuyện thủa Nguyên Phong.
Trần Nhân Tông
Xuân Nhật Yết Chiêu Lăng
Ngô Tất Tố dịch
hay
câu:
Triệu tính âu ca lạc thịnh thì.
của
Trần Nguyên Đán (13251390), ông ngoại của Nguyễn Trãi, trong bài Đề
Quan Lỗ Bạ Thi Tập Hậu, ca ngợi thời thanh bình, thịnh trị sau khi cuộc “Bình
Mông” được hoàn tất và hoà bình, không hận thù đã thực sự trở lại, khi “muôn dân
ca hát vui đời thịnh trị”.
Cùng với viện trợ của người Tàu sự can
thiệp “không khoan nhượng” của các cố vấn Tầu cũng như cuộc “chỉnh quân chính
trị”, cuộc cải cách ruộng đất tiếp theo và sự loại trừ danh xưng Vệ Quốc Đoàn, thay
thế bằng Quân Đội Nhân Dân, cuộc chiến tranh giành độc lập của người Việt Nam
do Hồ chí Minh và Đảng Việt Minh lãnh đạo không còn là cuộc chiến tranh giành độc
lập nữa. Nó đã thực sự trở thành chiến
tranh ý thức hệ nhằm xây dựng xã hội chủ nghĩa dưới sự chỉ đạo của Bắc Kinh và
gián tiếp từ Mạc Tư Khoa. Câu đầu tiên Hồ Chí Minh hỏi Staline trong buổi
tiếp tân chiêu đãi trọng thể dành cho Mao Trạch Đông, Châu Ân Lai và toàn thể
các đoàn viên phái đoàn Trung Quốc, “Đồng
chí còn có chỉ thị gì nữa đối với công tác của Việt Nam chúng tôi không?” dẫn
trên, nếu đúng, cho ta thấy rõ điều này.
Trên đây chỉ là một vài nhận xét mà
người viết đọc tài liệu này, đọc và nhận ra được. Hy vọng tác phẩm này cũng như những tác phẩm
tương tự sẽ được phổ biến rộng rãi hơn và được nhiều người đọc hơn, nhất là những
người được các tác giả của những hồi ký này bằng cách này hay bằng cách khác
nói tới, hầu có thể đóng góp thêm sự thực về một giai đoạn cực kỳ khó khăn và cực
kỳ phức tạp và tế nhị nhưng không phải là không có những nét đẹp riêng của lịch
sử Việt Nam trước khi mọi sự trở thành đen tối như người ta thấy sau này vì dù
sao đây mới chỉ là tiếng nói của một phía. Điều đáng tiếc là cho đến nay hầu như tất cả đều
im lặng, một sự im lặng đáng sợ.
Phạm
Cao Dương
Khởi viết Đầu Xuân 2013
Sửa lại Đầu Hè 2017
Comments
Post a Comment