7 điểm dễ dàng nhìn ra quân tử hay tiểu
nhân
Từ
xưa đến nay, trong giáo dục làm người thường dùng “ quân tử” làm hình mẫu nhân
vật để hướng đến. Vậy như thế nào để dễ dàng nhận ra quân tử và tiểu nhân?
Khổng
Tử dạy chúng ta nhìn vào 7 điểm dưới đây:
1. Trí tuệ. Người quân tử trước sau đều giữ vững mình, không lay
động. Kẻ tiểu nhân luôn luôn ở trong suy tư lo nghĩ. Người quân tử lòng dạ luôn
quang minh chính đại, sáng sủa, rộng rãi, thần định, khí an. Kẻ tiểu nhân thì
lúc nào cũng tính toán so đo, suy tính thiệt hơn cho nên thường xuyên “mặt mày ủ
rũ”.
Người
quân tử luôn khoan dung, không thù hận người khác, lạc quan tươi vui cho nên họ
“ngẩng lên không xấu hổ với trời, cúi xuống không thẹn với đất”. Kẻ tiểu nhân
trong lòng luôn có sự tình nào đó chất chứa, ấp ủ, luôn cảm thấy người khác
không đúng, xã hội không đúng với mình, cảm thấy người khác hơn mình là không
thể chịu được nên luôn toan tính.
2. Khí chất: Người quân tử rộng rãi mà không kiêu, kẻ tiểu nhân
kiêu căng nhưng lại nhỏ hẹp. Người quân tử ung dung bình thản mà không kiêu ngạo,
kẻ tiểu nhân kiêu ngạo nhưng trong lòng không yên. Hơn hai ngàn năm trước,
Không Tử dạy rằng “chủ yếu nhìn khí chất” để phân biệt người. Người quân tử
trang trọng, tâm thái bình thản, “khí định thần nhàn”, không có cảm giác kiêu
căng ngạo mạn. Kẻ tiểu nhân ngạo mạn, tự cao tự đại, luôn công kích người khác.
3. Kết giao bạn bè: Người quân tử giúp người mà không so đo tính toán, kẻ
tiểu nhân so đo tính toán mà không giúp đỡ người. Người quân tử hòa mình chứ
không cùng người khác câu kết, móc ngoặc nhưng kẻ tiểu nhân lại câu kết với người
khác mà không hòa mình cho dù bề ngoài thì tưởng như hòa mình với mọi người.
Làm như vậy là bởi vì, người quân tử khi kết giao với ai cũng dùng tấm lòng
ngay thẳng chính trực, đối xử công bằng với tất cả mọi người. Kẻ tiểu nhân lại
muốn kết bè phái với những người có cùng tư tưởng mục đích với mình, gạt bỏ người
đối lập, để làm những điều sai trái, hại người lợi mình.
4. Lời nói và hành vi: Người quân tử hòa mà không đồng, kẻ tiểu nhân đồng mà
không hòa. Ý nói rằng, người quân tử có thể lấy “đạo nghĩa” mà bao dung hết thảy
các ý kiến, xây dựng một bầu không khí hài hòa. Kẻ tiểu nhân thường có thói
quen nói theo ý người khác, vào hùa và phụ h ọa theo nhưng trong lòng lại không
nghĩ giống như lời nói. Người quân tử có thể bao dung hết thảy những ý kiến bất
đồng và cũng không giấu diếm quan điểm bất đồng của mình, chân thành đối xử với
người khác. Nhưng kẻ tiểu nhân lại luôn giấu diếm suy nghĩ tử tưởng của mình, bằng
mặt không bằng lòng.
5. Phẩm chất: Khổng Tử nói: “Người quân tử yêu cầu chính là bản
thân, kẻ tiểu nhân yêu cầu chính là mọi người”. Tức là khi xảy ra vấn đề, xảy
ra mâu thuẫn, người quân tử sẽ tự xét lại, nhìn lại bản thân xem có tội lỗi gì
không, tìm kiếm sai sót ở bản thân mình từ đó sửa chữa và không ngừng tiến bộ.
Kẻ tiểu nhân thì ngược lại, luôn nhìn vào người khác, đổ lỗi trách cứ người
khác mà không nhìn lại mình. Họ yêu cầu người khác rất cao nhưng lại không có
yêu cầu gì cho bản thân và dần dần họ sẽ rơi rớt xuống phía dưới, không có tiến
bộ.
6. Chí hướng: Người quân tử luôn hướng lên, hướng xa còn kẻ tiểu
nhân thì lại mỗi ngày sa xuống dưới. Cũng có giải thích rằng, người quân tử thuận
theo Thiên lý, ngày càng cao minh còn kẻ tiểu nhân lại thuận theo dục vọng của
bản thân nên ngày càng đi xuống.
Người
xưa nói, làm người, chí phải đặt ở cao xa. Một người đặt chí hướng ở nơi cao xa
thì được gọi là “thượng đạt”, còn đặt ở nơi thấp thì được gọi là “hạ đạt”. Hướng
về phía trước ở đây là hướng thiện, không ngừng sửa sai lầm, theo đuổi đạo
nghĩa. Hướng về phía dưới là không biết sửa sai, không biết tu thân dưỡng tính,
ngày một sa sút.
7. Truy cầu: Điều mà người quân tử suy nghĩ và lo âu chính là “đức
hạnh”, điều mà kẻ tiểu nhân đăm chiêu lo nghĩ chính là bổng lộc, lợi ích. Người
quân tử luôn cân nhắc để không phạm pháp, vi phạm đạo đức, kẻ tiểu nhân làm mọi
cách để giành được lợi ích cho bản thân.
Khong
Tu day 7 diem de dang nhin ra quan tu va tieu nhan-Hinh-10 Chính vì vậy, người
quân tử trước sau cũng sẽ có kết cục tốt, còn kẻ tiểu nhân tuy được cái lợi trước
mắt nhưng sẽ phải trả giá hơn điều nhận được.
Comments
Post a Comment